مطالعات گوناگون نشان می‌دهد که در جوامع مختلف، حدود 80 درصد جمعیت، راست‌دست و بقیه عمدتا چپ‌دست هستند و درصد بسیار کمی نیز توانایی استفاده از دو دست را دارند.
چپ دستی؛ مزیت یا اختلال؟!
مطالعات گوناگون نشان می‌دهد که در جوامع مختلف، حدود 80 درصد جمعیت، راست‌دست و بقیه عمدتا چپ‌دست هستند و درصد بسیار کمی نیز توانایی استفاده از دو دست را دارند.
به گزارش انتخاب، منطقه گیلان، 13 اوت برابر با 22 مرداد به نام روز جهانی «چپ‌دست‌ها» نامگذاری شده‌است. نام این روز در سال 1976 برابر با 1355 خورشیدی پیشنهاد شد و به تصویب رسید.
دلیل نامگذاری این روز، انتقاد از این است که تمامی ابزارها و امکانات برای راست دست ها طراحی شده اند(مانند صندلی های یک دسته، صندلی راننده در خودروها، قانون های راهنمایی رانندگی، میزهای پر کردن فرم در بانک ها و ادارات و...) و چپ دست ها را مجبور به کاربرد از دست راست می کنند.
همچنین یکی از هدف های این روز پیکار با باورهای خرافاتی درباره چپ دست هاست.
چپ‌دستی به مفهوم تمایل طبیعی افراد در استفاده از دست چپ برای انجام کارهای گوناگون و بویژه نوشتن است. بطور طبیعی، بیشتر انسان‌ها راست‌دست هستند به این معنا که برای انجام کارهای روزمره، استفاده بیشتری از دست راست به عمل می‌آورند. البته «یکسان‌دستان» گروه خیلی کوچکی از انسان‌ها هستند که توانایی استفاده از دست چپ و راست را بطور یکسان دارند.
مطالعات گوناگون نشان می‌دهد که در جوامع مختلف، حدود 80 درصد جمعیت، راست‌دست و بقیه عمدتا چپ‌دست هستند و درصد بسیار کمی نیز توانایی استفاده از دو دست را دارند.
علت دقیق چپ دستی مشخص نیست. نظریه‌های مختلف وراثت، یادگیری و فعالیت‌های مغزی در دوران جنینی و رشد را عامل تعیین چپ‌دستی یا راست‌دستی می‌دانند. پژوهشگران دانشگاه آکسفورد، اخیرا ژنی را کشف کردند که گمان می‌رود عامل بروز چپ‌دستی باشد. در افراد حاوی این ژن، بخش راست مغز کار کنترل سرعت و زبان را بر عهده دارد و بخش چپ مغز مسئول احساسات است. در افراد راست‌دست که فاقد این ژن هستند وظیفه هر نیمکره مغز بر عکس این است، اما اندکی بعد، پژوهشگران دانشگاه ام.آی.تی آمریکا، نظریه جدیدی در این رابطه ارائه دادند. یافته‌های آنان نشان می‌دهد که در رحم مادر، مغز کودکان چپ‌دست آزادانه تر از مغز کودکان راست‌دست رشد می‌کند.
در حالت کلی این عقیده وجود دارد که راست یا چپ دستی وراثتی است و چنانچه بخواهند به زور آن را تغییر دهند، ممکن است کودک به اختلالات عصبی دچار شود. همچنین گفته شده که علت راست دستی در بزرگتر و قویتر بودن نیمکره چپ مغز است، اما تحقیقات انجام شده این نظریه را رد می‌کند.
مطالعات دقیق نشان می‌دهد که بکار بردن دست راست یا چپ تابع قوانین یادگیری است و مانند سایر عادت ها و رفتارها در نتیجه تمرین و تکرار بدست می‌آید. علاوه بر این، تجربه نشان داده است که کودکان و بزرگسالان می‌توانند مهارت های تازه‌ای با یکی از دو دست فرا بگیرند، بدون آنکه توجهی به نوع ترجیح دستی خود داشته باشند و این موضوع به هیچ وجه موجب اختلالات روحی و روانی در آنان نخواهند شد.
دکتر لیلا مقتدر، عضو هیئت علمی گروه روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت در گفت وگو با خبرنگار ایسنا، با بیان اینکه بین 5 تا 10 درصد جمعیت جهان چپ دست هستند، اظهار کرد: جالب اینجاست که تعداد چپ دستها در میان آقایان، دو برابر خانم‌هاست.
وی با اشاره به اینکه نوزاد در ماه‌های اولیه تولد برای گرفتن اشیا از هر دو دست استفاده می‌کند، افزود: بنابراین نوزاد نه «راست دست» و نه «چپ دست» است، اما در ماه های اول زندگی کم کم به یکی از دست ها تمایل بیشتری را نشان می دهد و نهایتا آن را به عنوان دست غالب می‌پذیرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد رشت تقدم دست راست را یه سنت بین نسل ها دانست و تصریح کرد: صرف نظر از اینکه چه چیزی باعث چپ دست و راست دست شدن افراد می شود، تحقیقات برخی تفاوت های فیزیولوژیک و شخصیتی را بین افراد چپ دست و راست دست نشان می دهد. اگر چه تفاوت در نحوه استفاده از نیمکره های مغز را عامل اصلی راست برتری و یا چپ برتری می شناسیم و در تقریبا 60 درصد افراد چپ دست، نیمکره راست غالب است، اما معلوم نیست این امر، علت برتری جانبی یا معلول آن است.
دکتر مقتدر اضافه کرد: برتری یکی از دست ها بر دیگری، بهتر از وجود تردید در کودک است. برقراری برتری در یکی از دست ها، موجب احساس ثبات و اطمینان و کسب مهارت های کامل حرکتی در فعالیت ها می شود، اما جواب به این سوال که «برتری کدام بهتر است؟» به فرهنگ جامعه ای که فرد در آن زندگی می کند، بستگی دارد. هیچ دلیل عقل پسندانه ای وجود ندارد تا بر اساس آن بتوان گفت که دست راست از دست چپ بر تر است. در واقع ترجیح دست راست بر دست چپ تنها یک سنت است که در فرهنگ بشری جاری شده و تا امروز به حیات خود ادامه داده است.
وی به پیامدهای چپ دستی اشاره کرد و گفت: با وجود آنکه جهان ما راست دست گرا است و تمام وسایل و ابزارها برای راست دست ها ساخته شده اند، ولی تعداد چپ دست ها نیز در جوامع کم نیست و این باعث شده که آنها در بکار بردن ابزار و وسایل مشکلاتی داشته باشند. علاوه بر این، از همان زمان های دور، چپ دستی ناپسند بوده است و باید اقرار کرد که این ناپسندی در بین اکثر مردم هنوز به قوت خود باقی مانده است. بنابراین کودک چپ دست همیشه شرمسار و خجالت زده است و این ناراحتی زمانی به اوج خود می رسد که پیوسته به او توصیه شود که دست دیگر خود را بکار برد. این گونه ناراحتی ها در چپ دستها سبب بی علاقگی، ترس و احتمالا حسادت به راست دست ها می شود.
مدرس دانشگاه با بیان اینکه شنوایی و سخنرانی چپ دست ها با راست دست ها متفاوت است، تصریح کرد: چپ دست ها قدرت بالاتری در شنیدن تغییرات ریز و ظریف صداها دارند. هنر و خلاقیت چپ دست ها بالاتر از راست دست ها است. چپ دست ها هنرپیشه های قوی تری هستند. آنها جالب تر و پیچیده تر فکر می کنند و معمولا در یک گروه از دوستان، ایده های بهتری به سرشان می زند.
وی با بیان اینکه چپ دست ها مهارت بیشتری در یادگیری ریاضیات دارند، گفت: همچنین یادگیری زبان دوم و مهارت هایی مانند باله و حرکات ورزشی و موسیقی در چپ دستان سریع تر و بهتر صورت می گیرد. بعضی از کارشناسان معتقدند، افراد چپ‌دست کمتر وابسته‌اند، چون مجبورند با دنیایی که برای آنها ساخته نشده سازگاری پیدا کنند. دکتر پیترز می‌گوید: چپ‌دست‌ها به علت داشتن تمایلات استقلال‌طلبانه در برابر فشارهای اجتماعی مقاومت بیشتری دارند.
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد رشت درخصوص تغییر چپ دستی، خاطرنشان کرد: نباید در این کار اجبار وجود داشته باشد. بخصوص زمانی که کودک شدیدا به حفظ چپ دستی خود تمایل دارد، نباید دخالتی کرد و بهترین کار آزادی در استفاده از دست چپ است. اگر به کودک اجبار شود، یا مقاومت او را در حفظ چپ دستی نادیده بگیریم، ممکن است که آسیب های جسمی و روانی جبران ناپذیری به او وارد سازیم. کودک چپ دست نباید احساس کند که به علت چپ دستی طرد خواهد شد، یا دیگر کسی او را دوست نخواهد داشت.
مقتدر با تاکید بر اینکه والدین و مربیان خوب و دلسوز باید آموزش‌های لازم را به کودک بدهند تا آسیب کمتری به کودک وارد شود، عنوان کرد: باید به کودک چپ دست بیاموزند در مدرسه بهتر است در انتهای سمت چپ نیمکت بنشیند تا هنگام نوشتن، دستش با دست دانش‌آموز کنار دستی تداخل نداشته باشد.
وی یادآور شد: بهترین کارکرد مواجهه با کودک چپ برتر این است که یا تغییر زودتر شروع شود یا در صورت مقاومت او را به حال خود بگذارید و حمایت کنید.
